Luiers verbannen uit het gft, maar plastic blijft compost vervuilen
Vanaf 1 januari komt ook in de Noordoostpolder en Almere een einde aan een ronduit opmerkelijk gebruik om gebruikte luiers samen met het groente-, fruit- en tuinafval (gft) in te zamelen. Composteerder Orgaworld in Lelystad accepteert de luiers niet langer vanwege de hoeveelheid plastic die in luiers is verwerkt. Zo belandt er te veel luierplastic in de compost dat het bedrijf wil kunnen blijven verkopen aan tuin- en akkerbouwers. In andere delen van Nederland bestaat dit probleem niet. Daar worden luiers en incontinentiemateriaal gescheiden opgehaald of meegegeven met het restvuil.
Hoewel het verbannen van luiers uit de biobak een goede ontwikkeling is, komt hiermee nog geen einde aan de vervuiling van compost met plastic. Daarvoor zijn strengere landelijke normen nodig.
Jarenlang hoofdpijndossier
Vergisting van luiers samen met gft-afval, waar het bedrijf Orgaworld in Lelystad twintig jaar geleden mee begon, is altijd al omstreden geweest. Na vergisting wordt het plastic van de luiers uit de compost gezeefd en verbrand. Maar te veel plastic blijft achter. De compost van Orgaworld mocht desondanks lange tijd het certificaat Keurcompost van de Branche Vereniging Organische Reststoffen (BVOR) voeren, maar er ontstond toenemende ophef over de vervuiling door luierplastic. Al in 2017 kondigde Orgaworld aan met de inzameling te willen stoppen, maar was tot 1 januari nog gebonden aan contractuele verplichtingen met gemeenten.
Verbod voor akkerbouwers
Vorig jaar verbood BO Akkerbouw de akkerbouwers om na 1 april nog Keurcompost te gebruiken. De nieuwe Telerhandleiding van de Voedsel- en Voederveiligheid Akkerbouw (VVAK) stelt dat Keurcompost toch nog gebruikt mag worden, maar dan vrij moet zijn van incontinentiemateriaal en (wegwerp)luiers. De composteerder moet bij de levering van compost een verklaring geven waaruit dat blijkt. Zo is er een definitief einde gekomen aan de mogelijkheid om luiers met gft tot compost te vergisten.
Biobak tegenwoordig zwaar vervuild
Afnemers van compost, zoals akkerbouwers, stellen steeds hogere eisen aan compost. Het verbannen van luiers uit de biobak lost hun probleem echter niet op. De kwaliteit van gft-afval loopt namelijk al jaren achteruit. Composteerders hebben namelijk te maken met gft dat in toenemende mate vervuild is en zijn niet in staat die vervuiling helemaal te verwijderen tijdens het composteringsproces. Met name kleine stukjes plastics glippen door de mazen van de zeef.
Biologisch afbreekbare verpakkingen niet in de biobak
- In de meeste verwerkingscontracten tussen composteerders en gemeenten is afgesproken dat gft voor maximaal 5% vervuild mag zijn. Wordt een partij afgekeurd vanwege te veel vervuiling, dan eindigt alles in de verbrandingsoven. En dat gebeurt steeds vaker. Er zijn verschillende oorzaken, zoals:
- gemeenten hanteren onderling verschillende scheidingsregels
- consumenten doen verpakkingen van bioplastics bij het gft omdat op de logo’s te lezen valt dat dat zou mogen
- consumenten vervuilen de biobak expres omdat ze moeten betalen voor restafval.
Strengere landelijke normen onvermijdelijk
Een wettelijke norm voor de mate van vervuiling in het gft ontbreekt. Het is dus niet verwonderlijk dat de composteerders de regering in oktober 2020 in een petitie verzochten om een wettelijke kwaliteitsnorm in te voeren van niet 5%, maar maximaal 2% vervuiling. Daarnaast bepleiten ze voor andere maatregelen. Zo moeten logo’s verboden worden waarop staat dat biologisch afbreekbare verpakkingen bij het gft-afval mogen.
Plasticvrije compost bestaat niet meer
Plastic Soup Foundation is het met de eis van maximaal 2% eens, maar vindt dat die ook naar 1% kan, de norm die in Duitsland geldt. Tegelijk dient de vervuilingsnorm van compost, die wel wettelijk is vastgelegd, flink aangescherpt te worden. Deze norm is nu dat maximaal 5 gram plastic per kilo is toegestaan. Dat is het gewicht van circa tien plastic zakjes. Compost met een keurmerk bevat weliswaar minder plastic dan is toegestaan, maar dat is nog steeds veel te veel.
Minder verpakkingsplastic
Een norm van 1 of 2% maakt het mogelijk om aangeboden vervuild organisch afval te weigeren. Strengere normen zorgen dus niet alleen voor schonere compost, maar voeren ook de druk op bij gemeenten om te voorkomen dat de biobak überhaupt met plastic vervuild raakt. Het verbannen van luiers uit het gft is dus een stap in de goede richting. Uiteindelijk zal verpakkingsplastic drastisch gereduceerd moeten worden. Want verpakkingen die er niet zijn, kunnen ook nooit in de biobak terechtkomen.
Bron: Plastic Soup Foundation
