Onderzoek: leefomstandigheden noodopvang schieten ernstig tekort
De leefomstandigheden in noodopvanglocaties voor vluchtelingen en asielzoekers schieten ernstig tekort. In veel locaties ontbreekt het aan basisbehoeften als privacy, veiligheid en warmte. Ook zijn er zorgen over de medische zorg, toegang tot onderwijs voor kinderen en de vele verhuizingen in korte tijd. Dat concludeert Vluchtelingenwerk in een inventarisatie van de leefomstandigheden van 5.000 asielzoekers in 21 noodopvanglocaties. In een brandbrief roept de organisatie staatssecretaris Broekers-Knol, provincies en gemeenten op om deze locaties zo snel mogelijk te sluiten.
Humanitaire ondergrens
Medewerkers en vrijwilligers van Vluchtelingenwerk in de noodopvangcentra deden verslag van de omstandigheden in 21 van de circa 35 centra. In 16 daarvan wonen ook kinderen. Een groot deel van de bewoners is gevlucht voor oorlog of vervolging uit landen als Syrië, Afghanistan, Jemen en Turkije. De locaties variëren in omvang van 30 tot 800 opvangplekken. Het gaat om sport- en evenementenhallen, boten, zorgcentra, hotels, kazernes en tenten.
De opvang in asielzoekerscentra is in normale tijden sober, maar voldoet als tijdelijke woonplek in afwachting van een besluit op een asielverzoek. Maar sinds september zien medewerkers en vrijwilligers in de centra de omstandigheden onder de humanitaire ondergrens zakken.
Van klapperende tenten naar massale evenementenhallen
Vluchtelingen die na een lange reis vol ontberingen in Nederland aankomen hebben een grote behoefte aan een rustige en veilige omgeving. Daar kunnen ze bijkomen van de reis en vaak heftige gebeurtenissen verwerken. In plaats daarvan komen ze terecht in klapperende en vaak koude tenten in Ter Apel, waar velen, inclusief vrouwen en kinderen de nacht in een stoel of op de grond moesten doorbrengen. Na daar vaak langer dan een week in onzekerheid te hebben doorgebracht worden ze verplaatst naar een van de vele noodopvangcentra.
Velen belanden dan in massale hallen en tenten waar privacy niet bestaat en het - ook 's nachts - nooit stil is. Het gebrek aan nachtrust en het dicht op elkaar leven met vreemden is mentaal zeer belastend. Dit levert irritaties en spanningen op. Met name in tenten is het vaak te koud of juist te warm, terwijl de winter nog moet beginnen.
De noodopvang is in het bijzonder ongeschikt voor kinderen. In 12 van de 16 noodopvanglocaties waar kinderen wonen kunnen kinderen naar school. De mogelijkheid om je eigen eten te koken is een belangrijk stukje regie over het eigen leven. Maar dit is in slechts twee locaties mogelijk. Ouders maken zich zorgen om het eetpatroon van kinderen die het eten niet lusten en daardoor te weinig voeding binnenkrijgen.
Gemeenten aan zet
In een brandbrief aan staatssecretaris Broekers-Knol en de Commissarissen van de Koning doet Vluchtelingenwerk een dringend beroep op hun verantwoordelijkheid om vluchtelingen en asielzoekers menswaardig op te vangen. Het aantal asielverzoeken staat op dit moment niet in verhouding tot de huidige opvangcrisis. Door structureel meer te investeren in de IND en het COA kan herhaling in de toekomst worden voorkomen. Maar op dit moment ligt de sleutel van de oplossing bij gemeenten, die onvoldoende opvanglocaties beschikbaar stellen. Door meer geschikte locaties aan te wijzen en haast te maken met het huisvesten van erkende vluchtelingen kunnen zij het tij keren.